Meselet-ül dil

TDK'nin 2008 yılında yaptığı en yeni güncellemeden bir tutam var aşağıda. Oldukça ilginç bir güncelleme. Gerçekten bu kadar da olmaz dedirten şeyler var bana göre. Listeyi oluştururken birkaç kriter baz aldım.

1) TDK'ye kesinlikle katılmadıklarım.

2) Zamanında sırf TDK böyle demiş diye -pek de içime sinmeden- savunduğum ama şimdi sanki TDK ile aynı zeminde buluştuklarım.

3) Aynı ya da benzer sözcüklerle oluşturulan birleşik sözcükler bazen bitişik yazılıyor bazen de benzer başka bir örnekte ayrı.

4) Daha önce de neden bitişik/ayrı yazıldığını anlayamadığım sözcüklerin şimdi hangi gerekçeyle bitişikken ayrı, ayrıyken bitişik yazılmaya başlandığı.

***

5) Dilde yapılan genel hatalar (rehber olur diye).

6) Yabancı sözcük kaynaklı yanlış bildiklerim.

7) Farklı anlamlarının olduğunu öğrendiklerim.

Dil meselesi bizde hep çok sorunlu bir mesele oldu ve gidişatın gösterdiği de bu konunun halledilemeyeceği yönünde. TDK'nin özerk olmaması ve her hükumet değişikliğinde kadrosunun değişmesi ve de yeni kadrolar oluşturulurken bilimsel kafalardan önce siyasi kafaların kriter alınması en büyük sorun tabii. Ama TDK yobazların elinde diye ya da Kenan Evren kurdurttu diye "bana ne ben onların dediği gibi yazmıyorum" demek de ne kadar doğru? Tamam TDK'yi Allah belleyelim demiyorum ama bizim, yazımı üzerinde hemfikir olmadığımız sözcüklerimizin sayısı hep bu kadar fazla olmak zorunda mı? Çok basit temellere dayanan sözcüklerin yazımında bile bazen ikiden fazla görüşün çıkması ya da "Sen Türk Dili okudun, bilirsin" lafları hiç bitmeyecek mi? İnsanın anadilini bilmesi için, basit bir sözcüğü bile doğru yazması için o konuda yüksek lisans yapması mı gerekecek illa?

Neyse, bu konu nasıl hallolur ya da kargaşa nasıl en aza iner, kendi görüşlerim şimdilik bende kalsın. Belki daha sonra tartışırız.

Amcaların son buyurgaçlarından ortaya karışık seçmece, buyrun:

12.00’de

19 Nisanda

1919 Ağustosunu

ada çayı

aklı sıra

alaca karanlık

alt yazı

ana vatan

anaokulu

anapara

ayırt et-

Ayşe teyze (akraba)

Ayşe Teyze (unvan)

Bakanlar Kurulunun

başörtü

baş örtüsü

başüstüne

bilim adamı

bilinçaltı

bilinç dışı

bir takım (sayı)

birtakım (belgisiz)

bire bir (ölçü)

birebir (etkili)

büyük anne

büyük baba

büyükbaş

büyükelçi

Canım Annem (hitap)

cır cır (geveze)

cırcır(fermuar-böcek)

çalı kuşu

çıt çıt (ses)

çıtçıt (kopça)

çok sesli

çok uluslu

defet-

deve kuşu

dil bilgisi

diz üstü

doğaüstü

düz yazı

eli böğründe (deyim)

eliböğründe (motif)

eli koynunda

eli kulağında

floresan

gerçeküstü

gerçek dışı

göz altı (somut)

gözaltı (soyut)

günbegün

hakim (hikmet sahibi)

hâkim (yargıç)

hayhay

hava yolu

havaalanı

her halde(mutlaka)

herhalde (belki)

ıstırap

iç işleri

içişleri (kanunda)

inisiyatif

kitapevi

konservatuar

Köksal Toptan Lisesine

kuru yemiş

Kuvayımilliye

Milliyet gazetesi

mütevazı (gösterişsiz)

mütevazi (paralel)

olağanüstü

oldubitti

orijinal

Orta Çağ

orta oyunu

öz eleştiri

öz geçmiş

özdeyiş

rast gel-

rastgele

Sayın Bakan

Sayın Rektör

tabi ki

toplum bilimi

toz şeker

Türk Dili dergisi

Türk Dili Dergisi dergisi

Uzak Doğu

üst geçit

var ol-

varsay-

varsayım

vatansever

vazgeç-

vejetaryen

yarıyıl

yer fıstığı

yer kabuğu

yeryüzü

yıl dönümü

yılbaşı

YKr’un